13.09.2018 tarihinde 85 numaralı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ile sözleşmelerin ve sözleşmelere bağlı yükümlülüklerin döviz cinsinden yapılma yasağı getirilmiştir. 19.4.2022 tarihinden itibaren ise menkul mal bedellerinin de TL cinsinden ödenmesi ve tahsili zorunlu hale getirilmiştir.
Sözleşmelerin TL Cinsinden Yapılması Zorunluluğunun Kapsam Nedir ?
-
Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarındaki aşağıdaki alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil
- Yurtiçinde(serbest bölgeler dâhil) yer alan gayrimenkullerin (konut ve çatılı işyeri dâhil) satış ve kiralama sözleşmeleri,
- Taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri,
- Leasing sözleşmeleri,
- İş sözleşmeleri
-Hizmet sözleşmeleri (teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil) ile
-Eser sözleşmelerinin (örneğin kat karşılığı inşaat işleri, bakım, onarım) bedelleri ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri
döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırılamayacaktır.
Devam Eden Sözleşmeler Ne Olacak?
-
Aynı düzenleme ile kararın yürürlüğe girme tarihinden itibaren 30 gün içinde, daha önceden yapılmış sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bedellerin de Türk Lirası olarak tarafların yeniden belirleyebilmesi imkanı getirildi.
TL Sözleşme Zorunluluğunda İstisnası var mıdır?
-
Bakanlıkça belirlenmiş olan aşağıda belirtilen durumlarda sözleşmeler ve bunlara bağlı yükümlülükler döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak belirlenebilecektir.
-
Türk vatandaşı olmayanların kişiler ile bu kişilerin Türkiye’deki şube ve temsilcilik gibi doğrudan veya dolaylı olarak % 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerin taraf oldukları iş ve hizmet sözleşmeleri,
-
Serbest Bölgedeki faaliyetleri kapsamında bu bölgelerdeki şirketlerin taraf oldukları iş ve hizmet sözleşmeleri
-
İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
-
Yurtdışında gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
-
Türkiye başlayıp yurtdışından biten ya da tam tersi şekilde Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri,
-
Türkiye başlayıp yurtdışından biten ya da tam tersi şekilde Türkiye’de sonlanan veya yurt dışında başlayıp yurtdışında sonlanan taşımacılık ve nakliye dahil hizmet sözleşmeleri,
-
Döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmeleri,
-
Taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri haricindeki İş makineleri dahil menkul satış ve kiralama sözleşmeleri,(Ödemenin/tahsilatın TL yapılması zorunludur.)
-
13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan, taşıt kiralama ve yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmeleri, menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri,
-
Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri ile bu gemilerin inşası, tamiri ve bakımını yönelik eser sözleşmeleri,
-
Bilişim Teknolojileri kapsamında yurtdışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin yazılım ve lisans ve hizmet sözleşmeleri,
-
Sigorta sözleşmeleri,
-
Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve kiralama dışındaki sözleşmeler,
-
Kamu-özel işbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında gayrimenkul kiralama sözleşmeleri,
-
Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında yüklenicilerin üçüncü taraflara akdedeceği sözleşmeler ( gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri hariç),
-
Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemleri,
-
Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların Türkiye’de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri .
Diğer Yasaklar ;
-
Döviz cinsinden yada dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmış sözleşmelere ilişkin olarak düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerde döviz cinsinden belirlenemeyecektir.
-
Döviz cinsinden yada dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmış sözleşmelerde yer alan tutarlar ile diğer yükümlülükler , uluslararası piyasa da fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya göre de belirlenemeyecek ve endekslenemeyecektir.
Önceden Akdedilmiş Sözleşmelerin Türk Lirasına Çevrilmesi
-
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi kapsamında Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunludur.
-
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi kapsamında Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller bu fıkranın ilk paragrafına göre iki yıllık süre için Türk parası olarak belirlenir. Ancak, Türk parası olarak belirlemenin yapıldığı kira yılının sonundan itibaren bir yıl geçerli olmak üzere; anılan paragraf uyarınca Türk parası olarak belirlenen kira bedeli, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, belirleme tarihinden belirlemenin yapıldığı kira yılının sonuna kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenir. Bir sonraki kira yılı Türk parası cinsinden kira bedeli ise, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, önceki kira yılında geçerli olan kira bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenir ve belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli bu fıkrada belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olur.
Taraflar Sözleşmelerin Türk Lirasına Çevrilmesinde Anlaşamazlarsa;
-
Sözleşme bedelleri Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; akdedilen sözleşmelerde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, söz konusu bedellerin 2/1/2018 tarihinde belirlenen gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru kullanılarak hesaplanan Türk parası cinsinden karşılığının 2/1/2018 tarihinden bedellerin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenir.
Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli sözleşmelerde Türk Lirası cinsinden ödeme/tahsilat yapılabilir mi?
-
Yapılan düzenleme ile Türkiye’ de yerleşik kişilerin taraf olduğu döviz cinsinden ve dövize endeksli taşıt satış sözleşmesi dışındaki menkul satış sözleşmesinde yer alan bedeller için, 19.04.2022 tarihinden itibaren Türk lirası cinsinden ödenme/tahsil edilme zorunluluğu getirilmiştir. Sözleşme taraflarından alıcı, ödemeyi Türk Lirası cinsinden yapmak ve satıcı ise kabul etmek zorundadır. Bu çerçevede ticari mal satış bedellerinin TL olarak ödenmesi ve tahsili zorunlu hale gelmiştir.
Döviz Cinsinden Sözleşme ve /veya Ödemenin Cezai Yaptırım Nedir?
-
1567 Sayılı Kanunun 3. Maddesine göre Cumhurbaşkanının bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket edenler 6.300 Türk Lirasından 55.000 Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılırlar. Dolayısıyla 32 Sayılı Kararın (g) bendinde ki düzenlemelere uymayanlar hakkında da bu hükmün geçerli olduğunu söyleyebiliriz.
-
Hükmolunacak idarî para cezasına, suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında, para cezası ile birlikte tahsil olunmak üzere, gecikme faizi uygulanır.
-
Yukarıdaki suçun tekerrürü halinde verilecek ceza iki kat olarak hükmedilir. Söz konusu idarî para cezasına karar vermeye Cumhuriyet Savcısı yetkilidir.