Kısa Çalışma Ödeneği Nedir Nasıl Yararlanılır?
(08.05.2020 Tarihi İtibariyle Güncel)
1) Kısa Çalışma Nedir ?
3 ayı geçmemek üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir) işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az 1/3’ü oranında (örneğin; haftalık çalışma süresi 45 saat olan işyerinde haftalık çalışma süresinin 15 saate düşmesi gibi) azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması.
2) Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?
Kısa çalışma, istihdamın korunmasına yönelik bir uygulama olup, çalışanların çalıştırılamadıkları süre için, işçilere geçici bir gelir desteği şeklinde yapılan bir ödemedir. Böylece bu uygulama ile işverenlerin de maliyeti azaltılmış olacaktır.
3) Kısa Çalışma Ödeneği Mevzuatı Nedir?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek Madde 2, Geçici Madde 23, Geçici Madde 24, Geçici Madde 25; 4857 sayılı İş Kanunu Geçici Madde 10; Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik düzenlemeleridir.
4) Kısa Çalışma Ödeneğinin Amacı Nedir?
İşverenin, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle (işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır. Korona virüs zorlayıcı bir neden olarak kabul edilmektedir) işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması hallerinde, işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi.
5) Kısa Çalışma Ödeneği İçin Başvuru Nereye Ne Zaman Yapılacak?
Covid-19 salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma uygulamak isteyen işverenler, 23 Mart 2020 Pazartesi gününden itibaren Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine özel olarak oluşturulan elektronik posta adreslerine gerekli belgeleri göndermek suretiyle başvurabilecektir.
Kısa çalışma ödemeleri; Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı İş Müfettişleri tarafından yapılacak uygunluk tespitinin ardından gerçekleştirilmekte iken, 16.04.2020 tarihli 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan düzenlemede yoğun başvurulara ilişkin iş ve işlemlerin süratle sonuçlandırılması ve kısa çalışma etkinliğinin arttırılması amacıyla sadece koronavirüs sebebiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeyecek, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemeleri gerçekleştirilecek, uygunluk tespitinin sonuçlanmasından sonra işverenlerin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan yersiz ve fazla ödemeler daha sonra İŞKUR tarafından işverenlerden yasal faizi ile talep edilecektir.
Başvuruların yapılması ve sonuçlandırılmasına ilişkin süreç hakkında İŞKUR internet sitesinde (www.iskur.gov.tr) detaylı duyuru yapılacaktır (https://www.iskur.gov.tr/duyurular/kisa-calisma-odenegi-hakkinda/).
6) İşverenin İŞKUR’a Yapacağı Başvuruda Neler Yer Alacak?
Başvuruda aşağıdaki belgelerin olması gerekmektedir.
Kısa Çalışmanın Uygunluk Tespitine İlişkin Belgeler (Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen / tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler) ile resmi makamlar tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri kapsamında olduğuna dair diğer belgeler)
bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine (EK-3) (https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/basvuru-icin-gerekli-belgeler-ve-il-iletisim-adresleri/), elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir.
Başvuruların işyerine gidilmeden de belge üzerinden hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için koronavirüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır. Gerektiğinde işverenle irtibata geçilerek ilave belgeler talep edilebilecektir. İşverenlere başvurusunun alındığı yine aynı yolla en kısa sürede bildirilecek ve başvurular uygunluk tespiti amacıyla Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir.
7) Kapsamdaki İşçi Sayısının Değişmesi Halinde Ne Olacak?
Uygunluk tespitine konu olan toplam çalışan sayısının değişmesi (işçi giriş/çıkışı) halinde gerekçesi ile birlikte İŞKUR’a 10 gün içinde işverenlerin bildirmesi gerekir.
8) Uygunluk Tespiti Nasıl Yapılır?
Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca alınan kararlar uyarınca, İş Müfettişlerince İŞKUR Yönetim Kurulunca alınan Covid-19 Sebebiyle Yapılacak Kısa Çalışma Uygulaması Kararı uyarınca yapılacak uygunluk tespiti incelemelerinde aşağıdaki hususlar dikkate alınacaktır;
- Tüm incelemeler mahalline gidilmeksizin Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığında veya Grup Başkanlıklarında (ANKARA-Emek Mahallesi, 17. Cadde No:13 Pk: 06520 Çankaya / ANKARA– ADANA-Huzur Evleri Mh.Turgut Özal Blv. No 214 Yükseller Plaza Kat: 1 Çukurova-ADANA– BURSA-Aktar Hüsam Mahallesi Fevzi Çakmak Caddesi No: 45 Osmangazi-BURSA– İSTANBUL-Eğitim Mahallesi Adım Sokak No: 24 Hasanpaşa Kadıköy-İSTANBUL– İZMİR-SSK Rant Tesisleri B1-B2 Blokları Konak-İZMİR:) sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir.
- İnceleme sürecinde başvuru evraklarında eksiklik olduğunun değerlendirilmesi halinde, ivedilikle işverenler ile irtibata geçilerek, söz konusu eksik evrakların elektronik ortamda intikal ettirilmesi istenecek ve inceleme evrak bazında ivedilikle tamamlanacaktır.
- Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde, işyerlerinin sadece bu kapsamda olup olmadığına ilişkin belgeler yeterli olacaktır.
- İşverenlerin yönetimsel kararları çerçevesinde faaliyeti durdurulan veya azaltılan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde ise, durumu ortaya koyacak ilgili belgeler yeterli olacaktır.
- Uygunluk tespitine ilişkin olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İş Müfettişlerince rapor niteliğinde yazı düzenlenecektir. Söz konusu yazı ve ekleri, İŞKUR İl Müdürlüklerine KEP (Kamu Elektronik Posta) adresi üzerinden elektronik ortamda gönderilecek olup ıslak imzalı hali ise işyerlerinin dosyasında muhafaza edilmek üzere bilahare gönderilecektir.
- Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti işlemi, 4447 sayılı Kanunda düzenlenen asgari ve azami süreler ile birlikte, idari tasarrufun süresi ile sınırlı olup idari tasarrufun sona ermesi ile kısa çalışma uygulaması da kendiliğinden sona ereceği dikkate alınmalıdır.
9) Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanmak İçin Çalışan İle İlgili Koşullar Nelerdir?
İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması, işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından hak kazanmış olması gerekmektedir (30. Soruya Bakınız).
10) Kısa Çalışma Ödeneği Ne Kadardır Ne Zaman Ödenir?
Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39’uncu maddesine göre işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçmemek üzere, sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi 3 ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır.
Kısa çalışma ödeneği aylık olarak hesaplanır.
Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın 5’inde ödenir. Ödemelerin PTT Bank aracılığı ile yapılması gerekiyorsa da yoğun başvurular nedeniyle çalışanların mağduriyet yaşamaması adına ödemeler İBAN numaralarına yapılacaktır.